KRYSKA - CZESC III

Gdy Kryska wkroczyla w swoj 58ty rok zycia nie bylo fanfar z tego powodu ale wyraznie ulzylo sie jej na duszy chociaz zawsze w tle tkwila i bodla ja nieobecnosc meza i oznaki ze nigdy nie wroci.

 Jednego dnia, ktorego daty nie pamietam bo wtedy nikt nie zdawal sobie sprawy ze bedzie wazna, zadzwonila do mnie mowiac ze nabawila sie kontuzji i jak do tego doszlo : robiac w jednym z duzych domow glebokie porzadki nalezalo na okna salonu, a byly ogromne, od podlogi pod wysoki sufit , salon urzadzony w stylu tradycyjnym czyli okna zasloniete ciezkimi draperiami ktore tyle co wrocily z pralni, zalozyc je spowrotem.

 Kryska, jako osoba ktora zadnej roboty sie nie boi, wcale nie byla zniechecona nielatwym zadaniem. Na karnisze, ktore same w sobie byly dlugasne i ciezkie, zalozyla firanki i te bardzo grube draperie. Z nimi wyskrobala sie na drabine chcac zamocowac na uchwytach - juz samo ich podtrzymywanie bylo bardzo ciezka robota w dodatku musiala do tego uzywac obu rak i probowac nie spasc. Okazalo sie ze nie daje temu rady bo nawet z drabiny nie mogla dosiegnac uchwytow chociaz byly tuz, tuz, jeszcze 2cm, jeszcze 1 i uda sie. Wysilala sie wiec bardzo wyciagajac ramiona w gore i a ciezar calosci jakby tylko wzrastal, uniemozliwial utrzymanie balansu ciala i manewrowanie karniszami. Ona, uparta i chcaca skonczyc co zaczela, mimo rozbolalych i omdlalych ramion, nadal sie wysilala i walczyla by jednak zalozyc - ale nie dala rady. Musze tu dodac iz byla sama w tym domu, bez pomocnika.

 Gdy dzwonila opowiadajac byl juz moze trzeci dzien po tej przygodzie a ona myslala ze sobie naciagnela misnie ramion. Odwolala sprzatania innych domow i probowala samym odpoczynkiem pozbyc sie bolu i niemoznosci swobodnego ruchu ramionami. Jednak bylo tylko coraz gorzej gdyz te ramiona zaczely dostawac nienaturalny obrzek.

 Coz moglam na to doradzic poza pojsciem do lekarza z czym Kryska, nie majaca medycznego ubezpieczenia, ociagala sie? W koncu poszla a lekarz ocenil kondycje jako zerwane gruczoly limfatyczne, te mieszczace sie pod pachami. Poza zaleceniem noszenia uciskowych rekawow nic wiecej nie mogl doradzic. Kryska, bardzo zdolowana swa kondycja i brakiem metody leczenia, poszla do jeszcze innego by uslyszec doladnie to samo - zerwane, niefunkcjujace, nic nie mozna zrobic, nosic rekawy, to wszystko.

 Meldujac mi to byla w rozpaczy, tym bardziej ze ramiona, od barku do czubkow palcow z dnia na dzien, niemal z godziny na godziny, tylko puchly, sztywnialy, skora stawala sie zrogowaciala, zaczynala miec trudnosci ze zginaniem palcow, wykonywaniu prostych czynnosci i ogolnie czujac sie chora i coraz slabsza. 

Ona nie posiadla komputera wiec poprosila mnie bym u siebie wyszukala opisy tej choroby, w obu jezykach, chcac sie dowiedziec szczegolow i czy istnieje sposob leczenia, wydrukowala i podrzucila jej pod drzwi do przeczytania. Tak, podrzucila pod drzwi gdyz nie chciala by ja ktos widzial niedomyta, niedoczesana, slaba i w depresji. Zrobilam to - wyszukalam, wydrukowalam - i sama bylam przerazona tym co wyczytalam bo w obu jezykach podano iz w takich ciezkich przypadkach utraty gruczolow nie ma leczenia i konczy sie smiercia.

 Kryska dzwonila do mnie coraz rzadziej mowiac ze jej kondycja sie tylko pogarsza - ramiona, dlonie, palce ma tak opuchniete i obrzmiale iz sa kompletnie nieuzyteczne, bardzo malo czynnosci z ktorymi daje sobie rade, ramiona robia sie jej bardzo grube i sztywne sterczac po bokach bez moznosci zginania, palce podobnie - sa grubymi niezginalnymi palcami sterczacymi na sztywno, bez czucia , bez mozliwosci ich zginania.

 Uprzedzala ze ktoregos dnia zamilknie gdyz nie moze sie poslugiwac telefonem, niczego utrzymac w dloniach, nawet sie umyc czy nakarmic , nie zeby miala apetyt. O jej kondycji psychicznej ani nie wspomne - mozecie sobie tylko wyobrazic w jakiej byla depresji, nie mowiac ze te artykuly medyczne wyraznie mowily o smierci.

 Ofiarowalam pomoc ale kategorycznie odrzucila mowiac to co na poczatku - iz nie chce by znajomi widzieli ja w takim stanie. Gdy juz doszlo do tego iz wogole nie mogla wykonywac zadnych czynnosci a te ramiona, palce staly sie takimi jak nogi na zdjeciach wczesniej pokazanych, zamowila sobie pielegniarke ktora musiala prywatnie oplacac - a wtedy to Kryska wymagala pomocy przy pojsciu do toalety bo nawet majtek nie byla w stanie sciagnac czy wytrzec tylka. Pielegniarka zagladala do niej tylko raz dziennie i byla zamowiona na krotki okres dopoki syn i synowa nie przyjada by sluzyc stala pomoca.

 Tak sie stalo i pozniej juz nigdy z Kryska nie rozmawialam informacje o jej stanie dostajac od syna. Kryski ramiona doszly do niesamowitego obrzmienia, dlonie i palce tez, skora zrogowaciala, nieelastyczna, sterczace jak na strachu na wroble, co nawet utrudnialo ulozenie sie w lozku - musiala lezec jedynie na plecach. Byla coraz slabsza, letargiczna, spiaca calymi dniami, niekomunikatywna, musiano ja karmic, poic, podmywac. 

Syn, chociaz odpowiadal na telefony, brzmial coraz smutniej i nic dobrego nie mogl przekazac jako ze kondycja Kryski stala sie krytyczna, nie mogla nawet wstawac z lozka by zaprowadzono ja do toalety , nie jadla, pila przez rurke polowe wody tracac przy przelykaniu. 

Spytacie czy nie mozna bylo dac jej do szpitala lub hospicjum, gdzie moglaby otrzymywac bardziej fachowa opieke? Mozna by ale Kryska, gdy jeszcze potrafila myslec i mowic, zabronila ze wzgledu na koszt czegos (brak ubezpieczenia ) co i tak by nie pomoglo i ogolnie wolac byc caly czas pod piecza rodziny a nie obcych. 

W koncu jednego dnia otrzymalismy zawiadomienie o Jej smierci i szczegolach pogrzebowych.

 Wszyscy ktorzy Ja znali byli w szoku - my tez. Pewnie tym bardziej iz jej smierc spowodowal taki glupi i nietypowy wypadek, poza tym wyszlo ze nikt z nas nie znal tej choroby, deformacji jaka moze powodowac i zabic.

Bylam wstrzasnieta wydarzeniem a szczegolnie nie moglam sobie wyobrazic okresu gdy jeszcze Kryska byla na tyle sprawna umyslowo iz widziala co sie z nia dzieje, ze nie ma metody leczenia, ze jest skazana na smierc a za nim nastapi ona musi sie meczyc i znosic ta okrutna deformacje i absolutna niemoznosc wykonania najprostszych czynnosci. Nigdy nie zobaczylam jej w tym stanie ale z wyczytanych opisow choroby i zdjec - sami widzieliscie jak moga wygladac nogi przy tej chorobie wiec ramiona zupelnie podobnie - dobrze zdawalam sobie sprawe z okrutnosci i powagi jej stanu. Te zdjecia i fakt ze u Kryski dotkniete lymphoma zostaly OBIE rece pchnely mnie do wniosku iz z dwojga zlego lepiej miec to w nodze niz ramionach, w dodatku wyglada ze z wrodzona mozna zyc.  

 Wydaje mi sie ze widzac nieuniknione chyba tylko zyczyla sobie by przyszlo jak najszybciej. Stalo sie gdy miala 58 lat a nastapilo moze 3-4 miesiace po kontuzji. 

W grudniu minelo 9 lat od Jej smierci .

Nauczylo mnie dwoch rzeczy :

- Zaznaczam ze smierci Kryski nie podciagam do jej leku 57 urodzin uwazajac za rezultat niefortunnego wypadku. Z poczatku dosc cynicznie traktowalam jej paniczny lek przed nimi jako cos urojonego ale szybko doszlam do wniosku ze skoro troje czlonkow rodziny z pierwszej lini pokrewienstwa zmarlo tak wczesnie, mogla pomyslec iz to dziedziczne, iz ich genetyka dyktuje krotkie zycie - wiec jej bojazn miala uzasadnienie.  

- juz wczesniej zaczelam szanowac me ramiona nie naciagajac ich nadmiernie bo przesuniety dysk kregoslupa mi tak dyktowal ale od czasu wypadku Kryski jeszcze bardziej : gdy tylko cos za wysoko, za daleko, zbyt ciezkie, nie wysilam sie, wolam do pomocy meza a do odkurzania wysokich miejsc domu jak karnisze, lampy, sufitowe wiatraki, uzywam przerozne kudlatki, miotelki z dlugim stylem mimo drabinki - zakladaniem karniszy, zaslon zajmuje sie on.